Wat kan ik in dit onderdeel ontwikkelen?
Leer omgaan met het toeziend oog van het publiek en leer risico’s in je omgeving inschatten
- Ontdek de rol van media bij integriteitsincidenten
- Leer adequaat reageren
- Ontdek wat nodig is om hierop voorbereid te zijn
- Maak kennis met de integrale aanpak van ondermijning
- Ontwikkel je risicobewustzijn
We kennen in Nederland ‘openbaar bestuur’. Het bestuur staat ten dienste van het algemeen belang. Het is daarom vanzelfsprekend dat de buitenwereld meekijkt en zich ook uitspreekt over de wijze waarop politici functioneren. Een oordeel over het handelen van een politicus is daarmee niet alleen een zaak van de politicus zelf. Het voorkomen van ‘de schijn van belangenverstrengeling’ gaat meestal ook over de schijn of beeldvorming die ontstaat bij derden, de buitenwereld. Dit is een factor die je ogenschijnlijk lastig kunt beïnvloeden. Voor veel situaties kun je echter wel voorzorgsmaatregelen treffen. Hoe precies? Dat laten we je hier zien. Een politicus kan de beeldvorming rond zijn/haar functioneren namelijk versterken, maar ook nuanceren of negatieve beeldvorming (mits tijdig) voorkomen.
Schat je omgeving in
In meer algemene zin geldt dat media een grote rol spelen in het zichtbaar maken van gedragingen van politici. In een kennisclip leggen we uit wat je moet weten over beeldvorming, integriteit en wat je moet doen als je opmerkingen krijgt over je handelen.
In deze clip leer je hoe je met beeldvorming rond jouw integer handelen moet omgaan
Houvast bij ongevallen
Jaarlijks verschijnt de Politieke Integriteits-Index. De index vermeldt het jaarlijks aantal integriteitsaffaires. Hierin vallen een paar dingen op:
- in veel gevallen is er sprake van onoplettendheid of onzorgvuldigheid en niet van kwade opzet;
- de manier waarop met een vermoeden of klacht wordt omgesprongen leidt soms tot meer gedoe dan de feitelijke gedraging van de persoon zelf.
Integriteit en politiek zijn een lastige combinatie. Als een vermoeden van niet integer handelen in de openbaarheid komt is het vaak ondoenlijk hier nog onbevooroordeeld naar te kijken. Het beeld van een niet-integere overheid is snel bevestigd en betrokkene is al snel aangeschoten wild. Vertrouwen en schuld volgen vaak het pad van de minste weerstand, waardoor conclusies snel worden getrokken en vooroordelen bevestigd. Daarom: wat doe je als je wordt geconfronteerd met vermoedens van niet integer handelen door anderen?
Een collega politiek ambtsdragers ligt onder een vergrootglas: wat nu?
- Voorkom dat je gevoel het over neemt van de feiten. Politiek + Integriteit = Emotie. Die emotie kruipt makkelijk tussen de gebeurtenissen en je beeld van de gebeurtenissen. Durf de stappen terug te zetten naar de feiten en de normen en regels die gelden voor deze gebeurtenissen.
- Draag zorg voor een zorgvuldig proces. Een integriteitsincident kan grote gevolgen hebben voor betrokkene en zijn omgeving. Dat vraagt dat een uitspraak over het handelen van betrokkene met grote zorgvuldigheid moet worden ingericht. Ook omdat de omgang met een incident bepalend is voor de manier waarop de omgeving in de toekomst zal omgaan met openheid en tegenspraak.
- Pleeg hoor en wederhoor. Een oordeel uitspreken over iemands handelen, kan nooit zonder dat diegene daarover eerst zelf zijn of haar lezing heeft gegeven. Zorg er daarom voor dat een weergave van de feiten altijd is getoetst en van reactie voorzien door betrokkene.
3 Gouden regels
Hoewel een blauwdruk niet bestaat is het belangrijk te allen tijde drie gouden regels te hanteren:
- Wees open over je belangen!
- Voorkom dat de buitenwereld jou moet wijzen op privé- of deelbelangen!
- Maak afspraken om verstrengeling van belangen te voorkomen en deel die met derden (bijvoorbeeld in je fractie)!
Aan de slag!
Over integriteit en weerbaarheid kan je eindeloos praten, vooral als het om anderen gaat. Het is echter ook goed om je eigen keuzes en afwegingen tegen het licht te houden door deze bijvoorbeeld met collega’s in de raad, staten, het waterschap of in de fractie te bespreken. Oefen hier vooral mee, zodat je geoefend bent in het geven van tegenspraak op het moment dat het echt moet. We hebben een aantal casussen uitgewerkt die je kunt downloaden om te bespreken.
Ondermijning: herken de signalen!
Gedragingen door individuele politieke ambtsdragers is één. De vermenging van onder- en bovenwereld is twee. Een steeds groter groeiend maatschappelijk probleem is ondermijning: een sluipende, georganiseerde bedreiging van het openbaar bestuur. Je hoort het steeds vaker, maar wat is ondermijning nu precies?
In de factsheet vind je de belangrijkste vragen én antwoorden over het begrip ondermijning.
Ondermijning heeft de aandacht van politie, justitie en overheden en er is veel geïnvesteerd in de integrale aanpak ervan. Maar voorkomen is beter dan genezen: wees je bewust van de risico’s die jouw positie als politiek ambtsdrager met zich meebrengt. In de kennisclip leggen we uit hoe je jezelf kunt trainen om signalen van ondermijning in je eigen omgeving te herkennen.
Deze kennisclip leert je wat ondermijning is en hoe je jezelf kunt trainen in het herkennen van ondermijning.