Online agressie en intimidatie betreft grensoverschrijdend gedrag op sociale media, e-mail en andere online kanalen, variërend van kwetsende opmerkingen tot discriminerende en dreigende uitlatingen. Soms zijn deze uitlatingen juridisch strafbaar, maar meestal niet. Ook wanneer dit niet strafbaar is, heeft het een impact op de ontvanger. Het Steunpakket richt zich op politieke ambtsdragers binnen gemeenten, provincies en waterschappen. Ook degenen die voor hen een steunpilaar zijn kunnen dit pakket raadplegen. Het onderdeel op deze pagina gaat over reactie.
Over (online) agressie en intimidatie
De Monitor Integriteit & Veiligheid 2024 hanteert de volgende definities die worden geclassificeerd als agressie en intimidatie wanneer dit online gebeurt:
- Bij verbale agressie gaat het voornamelijk om schelden, schreeuwen, kwetsen of negatieve of discriminerende opmerkingen;
- Bedreiging is een concrete uiting om iemand, of diens naasten, wat aan te doen;
- Intimidatie is vaak minder concreet en/of indirect en roept vooral een gevoel van onveiligheid bij de getroffene op.
Bedreiging en intimidatie kunnen verschillende vormen aannemen: onder druk zetten, provoceren, chanteren, vernielen van persoonlijke bezittingen, stalken, seksuele intimidatie, versturen van een dreigbrief of e-mail, uitingen via sociale media of het op andere wijze afgeven van een ‘signaal’.
Wat doen: onderneem actie
Probeer te de-escaleren, gebruik uw eigen frame en voed het algoritme niet. Maak screenshots van uitingen van agressie en rapporteer en blokkeer eventueel de agressor. Overweeg om reactiemogelijkheden te beperken. Meld het intern binnen de organisatie en overweeg samen aangifte te doen.
Bewust reageren
Voed het algoritme niet
Wees voorzichtig met reageren op ongewenste berichten. Het is vaak onverstandig om in te gaan op negatieve reacties, omdat het algoritme uw bericht kan belonen met meer zichtbaarheid. Door een account of commentaar te noemen, geeft u deze accounts meer aandacht en bereik. Het kan handig zijn om vooraf een afwegingskader te maken om te bepalen wanneer u wel of niet reageert, afhankelijk van de situatie en het type afzender. Maak een screenshot van het bericht waarop u wilt reageren en voeg deze toe aan een post met jouw reactie. Dat genereert geen online link naar het account van de agressor en het geeft de agressor dus geen extra zichtbaarheid.
Gebruik uw eigen frame (niet dat van de ander)
Zorg er voor dat u uw eigen boodschap in uw reactie centraal stelt. Formuleer uw reactie met uw boodschap, zodat u de aandacht kunt vestigen op wat echt belangrijk is en laat u zich niet meeslepen in de negatieve framing van deze reacties. Dit helpt niet alleen om uw eigen standpunt duidelijk te maken, maar versterkt ook uw positie ten opzichte van de negatieve reacties.
Zelf niet of beperkt reageren: de-escaleren
In veel gevallen is het verstandig om te de-escaleren. Probeer de aandacht zo min mogelijk op deze negatieve reacties te richten. U kunt uw sociale media-instellingen zo instellen dat u kunt bepalen wie op uw berichten kan reageren. Dit helpt om ongewenste interacties te minimaliseren. Als u zich bedreigd voelt of een groot aantal negatieve reacties verwacht, kunt u overwegen om deze instellingen tijdelijk extra aan te scherpen. Lees hoe u voor diverse sociale media reacties beperkt:
Het is ook een mogelijkheid om deze accounts te blokkeren. Dit kan door ze te blokkeren of door reacties onder uw post uit te zetten. Lees hoe u voor diverse sociale media accounts kunt blokkeren:
Organiseer een tegengeluid
Daarnaast kunt u er aan denken om online een tegengeluid te organiseren samen met ambtsgenoten om de negatieve reacties te laten ondersneeuwen. Met dit tegengeluid, kan de negatieve impact van grensoverschrijdende reacties verminderen en wordt een norm gesteld.
Vastleggen en rapporteren
Vastleggen van grensoverschrijdend gedrag
Maak screenshots van de grensoverschrijdende berichten, het account dat ze heeft geplaatst en de links naar deze berichten. Deze informatie is essentieel voor de vervolgstappen. Het is belangrijk om het incident te melden binnen de organisatie. Dit kan bij de voorzitter, griffier, fractievoorzitter of bij de aangewezen persoon.
Rapporteren bij het sociale media platform
Dien pas een melding in bij het betreffende sociale media platform nadat u de reacties hebt vastgelegd. Een melding kan namelijk leiden tot verwijdering van het bericht of account, waardoor u bewijsmateriaal verliest. Denk eraan dat uw melding een eerste stap kan zijn om de negatieve reactie te laten verwijderen of dit account offline te laten halen. Lees hoe u voor diverse sociale media accounts kunt rapporteren:
Overweeg aangifte politie bij strafbare zaken
Als de grensoverschrijdende reactie een strafbaar feit bevat, kunt u overwegen aangifte te doen bij de politie. Denk dan aan een concrete bedreiging, expliciete discriminerende uitspraken, oproep tot geweld, laster, of het publiceren van je adres (doxing). Als u twijfelt of iets strafbaar is, vraag dan advies aan een jurist of de politie, en maak gebruik van beschikbare hulpmiddelen zoals het Stappenplan aangifte en melding voor politieke ambtsdragers van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Betrek ook personen binnen de organisatie zoals de burgemeester, (staten)griffier, HR of OIV-medewerker bij het doen van aangifte. Zij hebben vaak korte lijntjes en kunnen helpen om aangifte op domicile van bijvoorbeeld de gemeente te doen.
Voor het melden van discriminatie op basis van bijvoorbeeld etniciteit, godsdienst, handicap of seksuele gerichtheid kun je terecht bij Het College voor de Rechten van de Mens of MeldOnlinediscriminatie.nl. Specifiek voor urgente verwijdering van grensoverschrijdende content op sociale media kunt u bij MeldOnlineDiscriminatie.nl een melding maken. Door haar wettelijke status als ‘trusted flagger’ behandelen sociale mediaplatforms meldingen van deze organisatie vaak sneller en met prioriteit.