Ter ere van het 5-jarig bestaan van het Netwerk Weerbaar Bestuur blikken een paar netwerkpartners terug en vooruit. Welke mijlpalen hebben we samen bereikt, en wat zijn de uitdagingen voor de toekomst? Deze keer aan het woord: Hans Groot, integriteitsadviseur bij het Steunpunt Integriteit Politieke Ambtsdragers (SIPA).
Wat is de rol van jouw organisatie binnen het Netwerk Weerbaar Bestuur?
“Het SIPA is een onafhankelijk steunpunt voor politieke ambtsdragers op het gebied van integriteitskwesties, gefinancierd door het ministerie van BZK. Doordat we onafhankelijk en niet-commercieel zijn, kunnen we bij zulke kwesties onderzoek doen zonder dat andere belangen meewegen. Ik kan gewoon op pad gaan als een burgemeester zich meldt en desnoods door de achterdeur weer naar buiten, zonder een factuur achter te laten. Veel netwerkpartners vinden het prettig om van mij te kunnen horen hoe het er in de praktijk aan toe gaat. Bijvoorbeeld: hoe ga je ermee om als in een gemeente één wethouder zo veel macht heeft, dat die in feite de burgemeester is? En diegene ook nog eens de grootste bouwondernemer in de gemeente is?”
Wat is je het meeste bijgebleven aan de samenwerking tot dusver?
“Ik had eerst wat bedenkingen bij de opzet van het netwerk. Ik was vooral bang dat commerciële aanbieders de zaak zouden overheersen. Maar door de manier waarop het netwerk is opgezet, werkt het eigenlijk heel goed. Leden van het netwerk hebben er belang bij om hun eigen opvolging te regelen: als iemand weggaat, wordt er iemand anders opgeleid om die plek over te nemen. Ook vind ik het interessant dat bestuurdersverenigingen van politieke partijen meedoen. Zij onderkennen ook dat integriteit een gedeelde zorg is.”
Op welke dingen die het netwerk heeft bereikt ben je trots?
“Waar ik het meest trots op ben, is het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur dat we samen hebben opgericht. In dit team zitten naast vertrouwenspersonen vanuit de beroeps- en belangenverenigingen ook burgemeesters, wethouders, raadsleden en Statenleden die steun kunnen geven aan een ambtsdrager als die bedreigd wordt of geïntimideerd. Eerst verwezen we zo iemand wat willekeuriger door naar iemand die hetzelfde al eens had meegemaakt. Maar nu word je echt gekoppeld aan een goed ingevoerde vertrouwenspersoon.”
Wat zou je nog meer willen bereiken met de samenwerking van het netwerk?
“Je kunt altijd meer doen. We zouden als netwerk een regierol kunnen pakken op het gebied van de kwaliteit van onderzoeken naar integriteitskwesties. En er zou gewoon een rijksdienst voor integriteit moeten komen. Die kun je overal onderbrengen, als het maar gezag heeft en van onbesproken reputatie is. Want als het misgaat met reputaties op het gebied van integriteit, krijg je dat vaak niet meer gerepareerd. Het blijft immers mensenwerk. En dan kan bijvoorbeeld een beschuldigde vrij makkelijk prijsschieten op wat er in een onderzoek is misgegaan.”
Welke uitdagingen zie je voor de komende vijf jaar?
“Het zou sieren als niet alleen integriteitsbeleid normale bedrijfsvoering is geworden, maar ook beleid over bedreiging en geweld. Dat hangt met elkaar samen: er moet een hele standaard vastliggen voor hoe je ermee omgaat. Het gesprek erover moet voortdurend gevoerd worden en niet incidentgedreven zijn. Ik vind bijvoorbeeld dat er altijd aangifte gedaan moet worden. Pas als dat volstrekt normaal is, hebben we geen netwerk meer nodig.”