Interview: ‘Je moet de norm niet laten vervagen’

Bij de ingang van het gemeentehuis van Meijerijstad in Veghel prijken de huisregels in stripvorm aan de muur. De gemeente maakt haar norm zo toegankelijk voor iedereen: in dit gebouw gaan we respectvol met elkaar om en is er geen plaats voor agressie of intimidatie. Dit is ook een onderwerp dat aan bod komt in het boek van Caroline Koetsenruijter: ‘Het Agressieparadijs. Wat we moeten doen om de verhuftering van Nederland te stoppen’. Na het lezen hiervan wilde burgemeester van Meierijstad Kees van Rooij weten hoe er in zijn eigen organisatie omgegaan werd met agressie door derden. Afgelopen zomer ging hij hierover in gesprek met zijn ambtenaren.  Van Rooij en gemeentesecretaris Marijke Wilms vertellen hoe zij de veiligheid van de gemeentelijke organisatie waarborgen en verbeteren.

Uit Van Rooij’s ronde langs medewerkers bleek dat zij steeds vaker merken dat burgers een korter lontje hebben. Toch kunnen zij daar ook begrip voor opbrengen. Van Rooij: “Als je vijf keer een terugbel-notitie neerlegt maar deze wordt niet opgepakt door collega’s, wordt degene die je terug moet bellen natuurlijk boos.” Om dit soort frustratie te voorkomen werkt Meierijstad volgens de  ‘bijzondere persoonlijke dienstverlening’-aanpak. Wilms: “We trainen medewerkers die publiekscontacten hebben. Dat hoort bij goed werkgeverschap. Ik heb de training zelf ook bijgewoond. Als gemeentesecretaris ben ik immers eindverantwoordelijk voor het welzijn en de veiligheid van onze medewerkers. Sowieso is het van belang dat medewerkers zich gesteund voelen door hun leidinggevenden.”

Geen beveiligers

Bijzonder is dat in het gemeentehuis geen beveiligers aanwezig zijn. “Bij de fusie van de gemeente zes jaar geleden is besloten dat we dat niet nodig vinden,” aldus Wilms. In plaats daarvan zijn er gastvrouwen en -heren die bezoekers opvangen. Daarnaast zijn er interventieteams, dit zijn ambtenaren die opgeleid zijn om in te springen als een collega in een vervelende situatie terechtkomt. Deze wordt ‘uit de situatie’ gehaald, waarna een collega het gesprek overneemt. Zo wordt verdere escalatie voorkomen. Mocht het echt nodig zijn, dan kan een beroep worden gedaan op de politie. De samenwerking hiermee is goed. In het afgelopen jaar is twee keer aangifte gedaan na een incident. De gemeentesecretaris merkt op dat het wel van belang is om de fysieke beveiligingsmaatregelen regelmatig te testen, zowel organisatorisch als fysiek. Wilms: “Tijdens een test bleek een van de alarmknoppen niet te werken. Dat mag natuurlijk niet. De controle hierop moet net zo scherp zijn als op de brandmelders.”

Voor een veilige werkomgeving binnen de gemeente is het niet voldoende om alleen de ambtenaren te trainen. Hoe zit het met de leden van het college van B&W en de gemeenteraad?

Van Rooij: “We hebben met de gemeenteraadsleden gesproken over omgaan met agressie en intimidatie, maar gelukkig zijn er tot zover geen incidenten geweest. Raadsleden worden niet thuis opgezocht.” Van Rooij benadrukt dat het van belang is om goed contact te hebben met de burgers, vooral in de fase voordat er problemen ontstaan. Dit bleek bij de boerenprotesten: “Er was een blokkade van een belangrijk distributiecentrum van een supermarktketen. De jonge boeren wilden iemand van het college spreken, maar het hele college was op het VNG-congres in Noord-Holland. Ik heb toen de vicevoorzitter van de gemeenteraad gevraagd om bij de blokkade het gesprek aan te gaan. Na enige tijd werd de blokkade in harmonie beëindigd, zonder vervelende incidenten. Hetzelfde zagen we met de omgekeerde vlaggen. Die hebben een tijdje gehangen, maar in aanloop naar de herdenking van operatie Market Garden werd dit ongemakkelijk. Hierover is overleg geweest en de initiatiefnemers zagen ook in dat dit richting de WO II veteranen en nabestaanden een vreemd beeld zou opleveren. Toen ik ze vroeg de vlaggen weg te halen is dit gebeurd. Ze zijn ook niet meer teruggehangen.”

Ook de gemeente Meierijstad heeft te maken met criminelen die voor illegale activiteiten gebruikmaken van legale bedrijven en diensten. Van Rooij: “Het komt weleens voor dat we als gemeente in een illegale situatie  handhavend moeten optreden en een dwangsom opleggen of een pand voor een periode van 3 maanden of half jaar sluiten of een andere vervelende boodschap moeten brengen. Om te voorkomen dat betrokken ambtenaren bedreigd kunnen worden teken ik als burgemeester dan de brief en zorgen we dat  er geen namen of contactgegevens van de betrokken ambtenaren in staan. Zo beschermen we hen.” Sowieso is het van belang alert te zijn dat je jezelf niet in een kwetsbare positie brengt. Van Rooij: “Het eerste wat we onze nieuwe bestuurders leren, is dat ze nooit alleen in gesprek moeten gaan met burgers of bedrijven. Dit moeten ze altijd met ambtelijke ondersteuning doen. Door dit vier ogenprincipe  voorkom je ook dat het gesprek verkeerd uitgelegd kan worden.”

Zijn er nog aandachtspunten voor de gemeente?

Van Rooij: “Ik maak mij zorgen over de toename van de tegenstellingen in de  samenleving. Wie het hardste schreeuwt, krijgt de meeste aandacht. Maar hoe zit het met de mening van het  stille midden? Daar wil ik meer van horen. Als bestuurders moeten we vaker bij onze burgers op de koffie gaan om te horen wat mensen beweegt. Verder moet je duidelijk je grenzen stellen, tot hier en niet verder. Je moet de norm niet laten vervagen.”